Жаңа мүмкіндіктерге жол ашты

Үштілділікті дамыту мәселесі бойынша әртүрлі пікірлер бар. Атап айтқанда, елдің бүкіл халқына осындай жаппай көзқарасты жобалауға әлі ерте, өйткені мемлекет бұл процесті қажетті ресурстармен бірден қамтамасыз ете алмайды деп есептейді. Тілдерді оқыту әдістемесінде «көптілділік» және «үштілділік» ұғымдары бар екендігі туралы пікірталастар жүргізілуде, жаңа стандарттарды енгізуге асығып, біз тек ағылшын тілін ғана емес, қазақ және орыс тілдерін де жақсы білмейтін жартылай тілді балалардың тұтас ұрпағын ала аламыз.

Осы күмәнге жауап ретінде жол картасында «Мемлекеттік органдардың, білім беру ұйымдарының, ата-аналар қоғамдастығының, БАҚ-тың тиімді өзара іс-қимыл жасауымен үштілді білім беруді жоспарлы және кезең-кезеңімен дамытудың стратегиялық бағыттары нақты айқындалды: үштілді білім беруді әдіснамалық және оқу-әдістемелік қамтамасыз ету, кадрлар даярлау және біліктілікті арттыру, үштілді білім беру саласында тиімді ғылыми зерттеулер жүргізу, оны қаржыландыру».

Үштілділік - бұл уақыт талабы, ол адамдарға өз білімдерін, дағдыларын кеңейтуге және адамдар арасындағы өзара түсінушілікті дамытуға көмектеседі, ал тілдерді меңгеру деңгейі – оның негізгі критерийлерінің бірі. Үштілділік адамзат дамуының маңызды бағыты ретінде бұрыннан белгілі болды. Бүгінде басқа жерде адамдар тек бір тілде сөйлейтін елдер бар деп елестету мүмкін емес. Бірнеше тілді білу үлкен ғаламдық әлемге ақпарат пен инновацияның үлкен ағынымен терезе ашады. Үш тілділікті парасатты, сауатты және дұрыс енгізу кез-келген ортада коммуникативті бейімделген болуға мүмкіндік береді.

Халық даналығына ешкім күмәнданбайды: «сіз қанша тілді білесіз - сіз сонша рет адамсыз». Қазақтың ұлы ақыны, жазушысы, философ Абай Құнанбаев кезінде қазақтарды орыс тілін үйренуге шақырған. Ол орыс тілі мен орыс мәдениеті арқылы қазақ халқы әлемдік әдебиетке қосыла алатынын түсінді.

Біздің қазіргі әлемде тілдерді әртүрлі тәсілдермен үйренуге болады. Мысалы, қазіргі әлемнің ең қажетті атрибуттарының бірін алайық – бұл біздің смартфондар мен планшеттеріміз. Заманауи техниканың арқасында біз қай жерде болмайық, тілдерді үйрену әрқашан қолымызда болады. Смартфонға қазақ, орыс және ағылшын тілдерін үйренуге арналған жақсы оқу материалдарын жүктеуге болады.

Қазақ халқы өз елінің шапшаң дамып келе жатқанын ана тілінің даму деңгейінен көргісі келеді. Әрине, бұл салада жеткен меже мәз емес.Оны сол тілді туғызған халықтың өзі бағалап отыр. Қазіргі таңда біртілділікке апаратын орыстандыру саясаты жойылған, Қазақстанда тіл егемендігі пайда болып, керітартпа саясат орнына игілікті сипаттағы тіл саясаты алға шықты. Орыс тілді өзге ұлт өкілдері жергілікті халықтың тіліне мән бере бастады.

Қазақстанның тілдік саясаты - мемлекеттік тілді көптілді Қазақстанның ортақ тіліне айналдыру. Мұндағы мақсат не? Мақсат сол - қазақ деген мемлекет құрған, әрі елдегі көпшілік болып табылатын халықты халық етіп қалыптастырған тілді қазақтың өзінің, қала берді, өзге ұлыстардың, елдің игілігіне айналдыру.

Үш тұғырлы тіл мәселесін халық дұрыс түсінбей отыр. Алдымен ақты ақ, қараны қара деп, мәселені жеке-жеке бөліп, мемлекеттік тілге ешқандай зиянын тигізбейтінін насихаттау мәселесі жетіспей отыр. Үш тұғырлы тіл, негізінде қазақ жеріндегі қазақ тілінің соңында қалған орыс пен ағылшын тілін қоса пайдалану болып табылады. Яғни, орыс тілі мен ағылшын тілі қазақ тілінің көлеңкесінде, ығында жүреді. Президентіміз айтқандай, үш тілдің ішінде қазақ тіліне басымдық беріліп, қалған екі тіл сол ана тілімізге бағынышты күйде болады. Әрине, дамыған өркениетті 30 елдің қатарына қосылу мақсатында жүргізіліп отырған Үш тұғырлы тіл саясаты, шын мәнінде, елдің ертеңі үшін керек нәрсе. Мәселен, Қазақстанда заң мамандары, экономика мамандары өте көп және жұмыссыз. Бірақ, көп компаниялар мен кәсіпорындар заңгерлер мен экономистерге зәру. Әрине, мемлекеттік тілмен қатар ағылшын, орыс тілдерін білетін, өз мамандығының нағыз іскерлеріне. Осы олқылықтарды толтыру мақсатында Үш тұғырлы тіл идеологиясы дүниеге келіп отыр. Яғни, елімізге қажетті, үштілді меңгерген, кез келген жерден ақпарат ала алатын, өз ісінің білгірі, бүкіл әлем бойынша коммуникацияға түсіп, жер бетінің кез келген нүктесінде бизнес жасайтын кадрлар ауадай қажет. Аталмыш кадрлар мәселесін Үш тұғырлы тіл саясаты оп-оңай шешіп бере алады.

Үш тұғырлы тілдің мемлекеттік тілге мүлде зияны жоқ. Бұл жерде мәселе сол стратегияны, сол саясатты дұрыс жүргізуде, жарқын болашақта нәтижесінің оң болуын қамтамасыз етуде болып отыр. Мәселен, орыс тілі мен ағылшын тілін оқытатын мұғалімдер міндетті түрде қазақ тілін, яғни мемлекеттік тілді өте жақсы білуі тиіс. Жоғары оқу орнында да ағылшын мен орыс тілін қазақ тілімен біріктіріліп қана оқытылуы керек. Үш тұғырлы тілді тек мәдениетаралық қатынас негізінде қарап, ақпарат алмасу, білім үйрену, тәжірибе жинау үшін үйретіледі. Үш тұғырлы тіл саясатын дамыту үшін қазақ тілі, яғни мемлекеттік тілдің мемлекет тарапынан ең бірінші орынға қойылып жатқаны да көзі ашық адамдарға шындық.

Үштілділік - табысты мансаптың кепілі. Мансап үшін шет тілін үйрену іскерлік қарым-қатынас дағдыларына, серіктестік ынтымақтастыққа, еңбек нарығындағы бәсекеге қабілеттілікті арттыруға ықпал етеді. Тілдерді меңгеру өмір жолындағы табыстың кепілі болып табылады, бір саты жоғары көтерілуге, қарым-қатынастың кең кеңістігін қамтуға, мәдениеттің ұлттық ерекшеліктерімен және басқа елдер халықтарының дәстүрлерімен танысуға мүмкіндік береді.

Үштілділік - бұл уақыт талабы, ол адамдарға өз білімдерін, дағдыларын кеңейтуге және адамдар арасындағы өзара түсінушілікті дамытуға көмектеседі, ал тілдерді меңгеру деңгейі – оның негізгі критерийлерінің бірі. Бүгінде басқа жерде адамдар тек бір тілде сөйлейтін елдер бар деп елестету мүмкін емес. Бірнеше тілді білу үлкен ғаламдық әлемге ақпарат пен инновацияның үлкен ағынымен терезе ашады. Үш тілділікті парасатты, сауатты және дұрыс енгізу кез – келген ортада коммуникативті бейімделген болуға мүмкіндік береді.

Әрине, тіл үйрену оңай шаруа емес. Алайда, біздің әлемде бәрі мүмкін, бастысы - бұл өз күшіне деген күшті сенім. Ағылшын мақалында айтылғандай: «не істеу керек, не істеу керек («тілек бар жерде мүмкіндіктер де бар»)». Тілдерді білу бізге сенімді болашақ құруға мүмкіндік береді. Біз бүгін өз ертеңімізді құрып жатырмыз.

«Көптеген тілдерді білу дегеніміз - бір құлыпты бірнеше кілтпен аша білу».

О.Дүйсембекова,

Доскей ауылы

әкімі аппаратының

бас маманы

Кері қайту